Ośrodek Badań Młodzieży w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego powstał w lipcu 1991 roku, po likwidacji (w styczniu 1991 roku) resortowego Instytutu Badań Problemów Młodzieży (IBPM). Jeszcze w "schyłkowym okresie" IBPM grupa pracowników zaczęła organizować regularne, otwarte seminaria instytutowe poświęcone problemom młodzieży. Dr Barbara Fatyga i mgr Jadwiga Siemaszko po nawiązaniu kontaktu z prof. Pawłem Czartoryskim i Jakubem Wygnańskim przygotowały materiały dla tzw. strony opozycyjnej podstolika młodzieżowego przy "Okrągłym Stole". Z tego spotkania narodziła się również - współpracująca ściśle z Zespołem przyszłego OBM do połowy lat 90. - Fundacja "Bez względu na niepogodę". W Fundacji współistniały dwa podstawowe ogniwa: Bank danych o organizacjach pozarządowych KLON (J. Wygnański i jego współpracownicy) oraz Młodzieżowa Agencja Pracy (to inicjatywa naszych koleżanek: mgr Ewy Giermanowskiej i mgr Ewy Czarnockiej, które następnie z pomocą mgr Jerzego Puchalskiego i mgr Wojciecha Giermanowskiego ofiarnie ją prowadziły).

W 1989 roku w IBPM z naszej inicjatywy zorganizowano spotkanie organizacji i grup młodzieżowych (legalnych i "nielegalnych"). Od 1988 roku trwały już badania tego rodzaju grup prowadzone przy pomocy biograficznego wywiadu narracyjnego przez dr B. Fatygę, mgr Małgorzatę Adamską i mgr Roberta Lipkę (pomagały nam mgr J. Siemaszko i mgr Ewa Ostrowska).W innym zespole, kierowanym przez dr Grzegorza Nowackiego powstał informator o grupach i organizacjach młodzieżowych ówcześnie obecnych na młodzieżowej scenie publicznej (przygotował go zespół w składzie: mgr Małgorzata Adamska, mgr Hanna Andrzejczyk, mgr Janusz Kowalski, mgr Joanna Kowalczewska, dr Krystyna Narwicz, mgr Iwona Słowik, dr Andrzej Sztylka, mgr Anna Tyszkiewicz i dr Stanisław Wąsowicz). Ponadto przyszli członkowie Zespołu OBM zrealizowali kilka innych ciekawych tematów badawczych: "Młodzież polska 88'" (z udziałem Michała Szymańczaka); "Świadomość potoczna pokoleń młodych Polaków. Analiza materiałów pamiętnikarskich" (B.Fatyga, J.Siemaszko); "Idea porozumienia narodowego i reform w świadomości młodzieży" ( z udziałem Grażyny Fluderskiej, J.Puchalskiego); "Bezpieczeństwo ekologiczne w świadomości młodzieży" oraz "Wychowanie estetyczne młodzieży szkół średnich" (z udziałem Marka Kłosińskiego), "społeczne problemy przejścia młodzieży od nauki do pracy" (z udziałem E.Giermanowskiej) i inne. IBPM został jednak zlikwidowany, mimo sensownego planu jego naprawy, który przedstawialiśmy władzom wspólnie z młodymi pracownikami reprezentującymi odmienne od naszych opcje i wybory światopoglądowe: (Związek Nauczycielstwa Polskiego i PZPR - co było wtedy ewenementem, bo w innych upadających instytutach twała przede wszystkim "walka ideologiczna").

Historia powstania OBM stanowi dobry przykład przekształceń w funkcjonowaniu nauki w Polsce po 1989 roku. Do "heroicznych" momentów tej historii należy półroczny okres przebywania Zespołu na zasiłku dla bezrobotnych. W tym czasie "grupa szturmowa" (dr B. Fatyga, mgr M. Adamska i Janusz Andruszkiewicz wspomagana przez nieżyjącego już prof. P. Czartoryskiego, prof. Hannę Świdę-Ziembę, prof. Jacka Kurczewskiego i Jakuba Wygnańskiego) walczyła o powstanie OBM. Po likwidacji IBPM Zespół odbywał regularne spotkania naukowe najpierw w prywatnych mieszkaniach, później w maleńkim pokoiku, (który udostępniła nam Pani Anna Popowicz - ówczesna Pełnomocnik Rządu RP d/s Kobiet i Rodziny), a jeszcze później w gmachu YMCA. W tym pierwszym okresie powstała idea funkcjonowania OBM jako placówki, która nie tylko prowadzi interdyscyplinarne badania młodzieży, ale także włącza się w działania na rzecz młodego pokolenia Polaków i współpracuje ze środowiskami młodzieżowymi. Uznaliśmy, że naszą "przepustką do nowych czasów" będzie "Raport o młodzieży" ("Report on Polish Youth") - dwujęzyczne wydawnictwo, które ukazało się w 1992 roku dzięki wysiłkowi Zespołu i licznych życzliwych nam ludzi, ale także dzięki dużej pomocy naszego kolegi mgr M. Szymańczaka, który już wtedy rozstawał się z nami przechodząc do pracy w YMCA.

W związku z przeniesieniem się na Uniwersytet zespół OBM, oprócz działalności naukowo-badawczej i praktycznej na rzecz młodzieży, zaczął brać udział także w dydaktyce uniwersyteckiej na nowoutworzonym kierunku studiów: stosowane nauki społeczne. Nowe miejsce wymagało od nas nowego sposobu funkcjonowania oraz ułożenia na nowo zarówno wzajemnych relacji, jak i relacji z otoczeniem zewnętrznym. Stopniowo z Zespołu odeszli Koledzy, którzy nie czuli się dobrze prowadząc zajęcia, a także ci, którzy nie chcieli się poddać rygorowi "robienia stopni" (por. niżej: aktualny skład OBM). Pozostali zgodzili się, że:

- OBM jest przede wszystkim Zespołem naukowo-badawczym; nasza obecność w nauce wymaga stale aktualizowanej wiedzy o młodzieży oraz regularnych publikacji;

- Zespół konsoliduje stale prowadzone seminarium naukowe (od początku we wtorki, w godzinach od 13.00-15.00), wspólna praca nad projektami badawczymi oraz "firmowe" publikacje OBM;

- każdy członek Zespołu ma ponadto własne pasje naukowe, niekoniecznie związane z młodzieżą, które szanujemy i wspieramy; obecnie wyrażają się one m.in. w autorskich zajęciach prowadzonych przez nas w ISNS na wszystkich rodzajach studiów (por. niżej: skład osobowy i dydaktyka OBM);

- OBM nie pracuje na zlecenie partii politycznych, natomiast jest otwarty na potrzeby administracji państwowej, samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych; szkół, rodziców i innych wychowawców młodzieży, a

- przede wszystkim na potrzeby i inicjatywy młodego pokolenia Polaków; OBM realizuje też badania i ekspertyzy we współpracy z innymi ośrodkami w kraju oraz międzynarodowymi.

Do 2006 roku OBM współpracował (lub współpracuje) m.in. z: MEiN (d. Ministerstwem Edukacji Narodowej i Sportu), Ministerstwem Pracy i Spraw Socjalnych, Kancelarią Prezydenta RP, Urzędem Kultury Fizycznej i Turystyki, Rzecznikami Praw Obywatelskich i Praw Dziecka, Polską Radą Ekumeniczną, Episkopatem Polski, Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Telewizją Polską, Polskim Radiem, Polskimi Radami Młodzieży, prasą ogólnopolską i branżową, Fundacją Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS), TNS OBOP, Polskim Towarzystwem Socjologicznym (PTS), Uniwersytetem J.Gutenberga w Moguncji (Niemcy), INJEP (Francja), Uniwersytetem Harvarda (USA), UNESCO, PHARE, programem "Młodzież", programem "Dialog Społeczny", Radą Europy, Akademią Filantropii, Polsko-Niemiecką Wymianą Młodzieży "Jugendwerk", Polską YMCA, ZHP, Fundacją Naumanna, Fundacją Współpracy Polsko-Niemieckiej, Fundacją im. S.Batorego, Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży, Fundacją SOS Pomoc Społeczna, Fundacją Bank Å»ywności SOS, Fundacją Instytut Spraw Publicznych, Fundacją "Bez względu na niepogodę" (unia personalna), Fundacją "Dzieci Niczyje" (unia personalna), Stowarzyszeniem G5 (unia personalna), Centrum edukacji Obywatelskiej (CEO), Stowarzyszeniem "Tratwa" i in..

 

KALENDARIUM - WAŻNIEJSZE FAKTY

1991 - powstanie OBM-ISNS, formalnie kieruje nim przez pierwszy rok prof. H.Świda-Ziemba; zespół liczący ostatecznie 17 osób nadal pracuje nad "Raportem o młodzieży"; część z nas zaczyna prowadzić zajęcia ze "Wstępu do socjologii" na studiach zaocznych w ISNS; 

 

 




1992 - formalne kierownictwo OBM przejmuje dr B. Fatyga; na studiach dziennych w ISNS z inicjatywy prof. Aldony Jawłowskiej i dr Fatygi zostaje uruchomiona specjalizacja "Antropologia Współczesności. Animacja działań lokalnych"; wychodzi "Raport o młodzieży", Interpress: Warszawa; organizujemy ogólnopolską i międzynarodową konferencję "Nauki społeczne wobec problemów młodzieży" (112 osób, goście z Francji i Finlandii, młodzież, wystawa fanzinów, filmy); Zespół realizuje badanie dla International Youth Foundation o sytuacji dzieci i młodzieży w Polsce (5-20 lat); nawiązujemy ścisłą współpracę z dr Jerzym Wertensteinem-Å»uławskim z Instytutu Kultury oraz z CBOS i PNWM Jugendwerk; mgr Marek Kłosiński zostaje doktorem na Wydziale Psychologii UW. Dr Kłosiński od 1992- do 2002 roku współpracuje z Instytutem Kultury Ministerstwa Kultury;

1993 - Institut Nacional de la Jeunesse et de l'Education Populaire wydaje "La Jeunesse en Pologne" (francuską wersję "Raportu o młodzieży"); OBM wydaje materiały pokonferencyjne w pracy pod red. dr Joanny Kośmider i mgr A. Tyszkiewicz, "Dzieci swojego czasu. Młodzież polska i francuska", Wulkan: Warszawa; wychodzi również, już w Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży, raport "Sytuacja dzieci i młodzieży w Polsce", PFDziM: Warszawa; nawiązujemy współpracę z Fundacja Batorego; Mlodym być... Młodzież szkolna '92dr B. Fatyga zostaje dyrektorem d/s badań naukowych w ISNS (do roku 1996); CBOS wydaje książkę "Młodym być... Młodzież szkolna '92" (współautorami są B. Fatyga, G. Fluderska i J. Wertenstein-Źuławski, który zostaje członkiem naszego Zespołu); dr J. Kośmider zostaje ekspertem-korespondentem Rządu RP przy Radzie Europy; Zespół pod kierunkiem dr Fluderskiej i dr Kłosińskiego realizuje grant na zlecenie Biura Koordynacji Kształcenia Kadr, w ramach programu Rady Europy 1/2. 1.1.5 Review of international partnership cooperation of local education authorities troughout Poland. "Zakres, formy i efekty współpracy polskich i zagranicznych placówek kształcenia zawodowego na szczeblu lokalnym"; 

   

 

1994 - dr B. Fatyga realizuje we współpracy z Fundacją Bank Å»ywności SOS projekt PHARE "Dzielimy się tym co mamy" (do roku 1997), którego współwykonawcami i wolontariuszami są studenci ISNS i MISH;

1995 - dr J. Kośmider organizuje opiekę nad praktykami studentów ISNS i procedurą przyznawania im uprawnień nauczycielskich (do 2001 roku);

1996 - OBM zaczyna prace seminaryjną nad nową książką o młodzieży zapraszając do współpracy kolegów z ISNS (dr Jolantę Rogalę-Obłękowską i dr Wojciecha Pawlika); dr Kłosiński nawiązuje stałą współpracę z Zespołem Analiz i Studiów Programowych, Akademii Telewizyjnej (obecnie Biurem Programowym) TVP S.A;

1997 - wychodzi kolejna praca zbiorowa OBM: "Dzisiejsza młodzież. Stereotypy i rzeczywistość po 1989 roku" dotowana z Funduszu PHARE, zadedykowana pamięci naszego kolegi i przyjaciela - dr hab. Jerzego Wertensteina - Å»uławskiego; dr Fluderska i dr Fatyga prowadzą badania dzieci i młodzieży ze środowisk społecznie zaniedbanych w Bydgoszczy finansowane z grantu Academy Educationel of Development (realizatorami są studenci ISNS); dr Kłosiński jest współautorem ekspertyzy IK "Uczestnictwo w kulturze młodzieży wielkomiejskiej"; dr Fatyga i dr Ewa Łuczak publikują po polsku, angielsku, francusku i rosyjsku książkę "Dzielimy się tym co mamy 1994-1997. O możliwościach wymiany między wsią i miastem oraz o <teatrze dobroczynności>"; praca, której autorem jest dr Kłosiński Monografia funkcjonowania kulturalnego gminy Nowogródek Pomorski, opublikowana zostaje w książce pod red. M.Czerwińskiego - Kultura lokalna. Gminy wiejskie w okresie przełomu;

1998 - w tym roku kilka osób kończy rozprawy "na stopień" - por. niżej, ukazują się drukiem pomniejsze prace członków Zespołu, kontynuowane są rozpoczęte projekty;

1999 - mgr G. Fluderska zostaje doktorem w ISNS UW; dr Fatyga, dr Fluderska i mgr Marcin.Szporko realizują badania dla Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki (powstaje obszerny raport pt.: "Społeczne i kulturowe uwarunkowania turystyki dzieci i młodzieży w Polsce"); dr Fatyga uzyskuje habilitację w ISNS UW (książka: "Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej"); w OBM pojawiają się "juniorzy" - doktoranci (mgr M.Szporko);

2000 - OBM pracuje nad książką poświęconą przemianie świata społecznego młodzieży; wychodzi publikacja zbiorowa "Społeczny świat Drugiego Elementarza" ETOH: Warszawa (współaut.: dr hab. B.Fatyga, dr G.Fluderska, mgr Marcin.Sochocki); dr Fluderska i dr hab. Fatyga otrzymują stypendium JM Rektora UW (Fatyga odtąd - corocznie); mgr Giermanowska broni rozprawy doktorskiej;

 

 

 

 

 

 

 

2001 - dr G.Fluderska i dr M. Sajkowska publikują "Problem krzywdzenia dzieci. Postawy i doświadczenia dorosłych Polaków. Raport z badań", Fundacja Dzieci Niczyje: Warszawa; dr M.Kłosiński jest współautorem monografii "Uczestnictwo w kulturze mieszkańców województwa zachodniopomorskiego" wydanej przez IK; dr hab. B.Fatyga uzyskuje stanowisko profesora Uniwersytetu Warszawskiego;

 

 

 

 

 

 

2002 - ukazuje się (pod red. B.Fatygi, A.Tyszkiewicz) "Normalność i normalka. Próba zastosowania pojęcia normalności do badań młodzieży"; ISNS UW: Warszawa (z datą 2001); książka ma już logo i nową szatę graficzną dla serii wydawniczej OBM zaprojektowaną przez Wojciecha Markiewicza; dr G.Fluderska zostaje kierownikiem studiów zaocznych i uzupełniających w ISNS UW, a dr M.Kłosiński szefem Podyplomowych studiów Public Relations prowadzonych przez ISNS we współpracy z IfiS PAN.

2003 - uruchamiamy specjalizację "Antropologia współczesności. Animacja działań lokalnych" na studiach zaocznych w ISNS; prof. Fatyga zostaje szefem, a dr Giermanowska i mgr Albert Jawłowski zostają członkami 14-osobowego Zespołu Ekspertów Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu przygotowującego projekt "Strategii państwa dla młodzieży" (dokument przyjęty jest przez Rząd RP w sierpniu) oraz diagnozę sytuacji młodzieży w Polsce; prof. Fatyga i dr M.Sińczuch we współpracy z absolwentami i studentami ISNS realizują badanie ewaluacyjne programu Centrum Edukacji Obywatelskiej "Szkoła bliżej świata"; dr Fluderska i dr Sajkowska otrzymują stypendium JM Rektora UW; dr Kłosiński i dr Sińczuch biorą udział w międzynarodowych warsztatach w Weimarze pt. "Jugend in postkommunistischen Gesellschaften - Profiliert sich eine Generation, die während des Umbruchs erwachsen wurde?";

2004 - OBM pracuje nad książką poświęconą teoriom i pojęciom używanym w badaniach młodzieży; uruchomione zostaje II seminarium (dla doktorantów ISNS, Politechniki i SNS PAN), dr Giermanowska bierze udział w konferencji poświęconej losom absolwentów w Uniwersytecie w Bolonii; zostaje też (wraz z dr Sińczuchem) członkiem grupy realizującej projekt Human Resources in Research & Development: Monitoring System on Career Paths and Mobility Flows;

2005 - dalej pracujemy nad jubileuszową publikacją Ośrodka; Prof. Fatyga, dr Sińczuch, mgr I. Oliwińska, mgr M.Sochocki, mgr A.Jawłowski, mgr T.Kasprzak, mgr A.Hupa wraz z dużą grupą studentów ISNS realizują badanie dla MENiS pt. "Uwarunkowania i możliwości działania młodzieży w środowisku lokalnym w perspektywie polityki młodzieżowej Rady Europy". Dr Giermanowska i dr Sińczuch kontynuują współpracę międzynarodową w ramach badań losów absolwentów. Pod koniec roku dzięki mgr A. Hupie i mgr Grzegorzowi Mańce uruchomiona zostaje strona internetowa specjalizacji "Antropologia współczesności. Animacja działań lokalnych".

2006 - Uruchamiamy stronę OBM; dr Fluderska zaczyna drugą kadencję jako kierownik studiów zaocznych i uzupełniających w ISNS; dr Sińczuch zostaje pełnomocnikiem Instytutu ds. USOS, przygotowujemy się do jubileuszu 15-lecia OBM; przygotowujemy uruchomienie kolejnych projektów badawczych.